Wanneer je zwanger bent kun je ervoor kiezen om prenatale onderzoeken te laten doen. Door deze onderzoeken kom je meer te weten over de gezondheid van je ongeboren kindje. Maar prenatale screening brengt veel keuzes met zich mee. Welke onderzoeken zijn er allemaal? Wat zijn de voor- en nadelen? En wat als de uitslag niet goed is? Verloskundige (niet praktiserend) en beleidsadviseur Nalonya van der Laan vertelt wat je moet weten.
“Prenatale onderzoeken bieden geen garantie dat je kind gezond wordt geboren en blijft”, begint Nalonya. “We onderzoeken slechts of er aanwijzingen zijn voor afwijkingen. Om uiteindelijk de ernst van de afwijking te bepalen is altijd vervolgonderzoek nodig. Een afwijkende uitslag leidt vaak tot moeilijke vragen, daarom is het belangrijk om een zorgvuldige keuze te maken. Kies je wel voor prenatale screening? Dan begin je met de NIPT-test of een speciale echo.”
NIPT
“NIPT* staat voor Niet Invasieve Prenatale Test. Dit is een bloedonderzoek bij de moeder waarbij we kijken naar chromosomale afwijkingen bij het kind. Zo testen we onder andere op het syndroom van Down, Edwards en Patau. De NIPT kun je doen vanaf 10 weken zwangerschap.” Naast deze 3 symptomen kan deze test ook aanwijzingen voor andere afwijkingen laten zien. Nalonya: “Die aanwijzingen noemen we nevenbevindingen. Wat die nevenbevindingen inhouden en hoe ernstig ze zijn weet je pas na vervolgonderzoek. Het kan ook zo zijn dat er niets aan de hand is.”
*een NIPT wordt vergoedt door de basisverzekering.
“Met een echo wordt gekeken naar meer structurele afwijkingen. De organen, ledematen en het skelet van het kindje bijvoorbeeld. Zo wordt een open ruggetje, open gehemelte of hazenlip gesignaleerd. Maar ook grotere problematiek in de hersenen of hartafwijkingen. Grovere aandoeningen kun je bij de 13-weken echo al zien, maar het hartje kun je bijvoorbeeld pas bij de 20-weken echo weken goed beoordelen.” Ook hier geldt dat op het moment van de echo geen diagnose wordt gesteld. Nalonya: “Als we iets afwijkends zien krijg je het advies om uitgebreider echoscopisch onderzoek te laten doen. En eventueel de NIPT, als je dat nog niet hebt gedaan.”
Als de NIPT of echo’s aanwijzingen tot afwijkingen tonen die je verder wilt onderzoeken, kun je kiezen voor een vlokkentest of vruchtwaterpunctie. Nalonya: “Bij een vruchtwaterpunctie wordt via de buikwand van de moeder wordt een naald tot in de baarmoeder gebracht, waarmee een beetje vruchtwater opgezogen wordt. In dat vruchtwater onderzoeken we of de gevonden aanwijzing bevestigd wordt of niet. Hiermee kunnen we een zo goed mogelijke diagnose stellen. Het risico is dat de kans op een miskraam na een vruchtwaterpunctie iets hoger is.”
Wanneer de zo goed mogelijke diagnose er is, kunnen artsen met ouders in gesprek over zaken als de levensverwachting van het kindje, de kwaliteit van leven en het behandelingsaanbod. Wat zijn de kansen op een kwalitatief zo goed mogelijk leven? Nalonya: “Bij een kindje met downsyndroom kunnen we de grote lichamelijke afwijkingen bijvoorbeeld vaak wel zien. Maar de werking van de hersenen kunnen we niet voorspellen tijdens de zwangerschap. Dat kun je alleen maar ontdekken door het leven te leven.”
“Een afwijkende uitslag leidt dus tot nieuwe keuzes. Wel of geen vervolgonderzoek? Wat als er uiteindelijk niets aan de hand is? En als er wel iets aan de hand is: de zwangerschap afbreken of niet? Het afbreken van een zwangerschap is een hele persoonlijke keuze, en voor veel mensen een hele moeilijke. Er zijn mensen die heel duidelijk weten wat ze willen. Sommigen willen het leven accepteren zoals het komt. Anderen vinden een kind met een dergelijke aandoening een te grote belasting op de kwaliteit van het leven, zowel van het kind als voor het gezin. En er zijn ook veel mensen die daartussenin zitten.”
De keuzes die je moet maken zijn meer ethisch dan medisch, vindt Nalonya: “Ik denk dat het goed is als iedereen hierover nadenkt, ook als je niet zwanger bent. Wat zou jij doen? Het dwingt je om na te denken over je levensovertuigingen, die helpen vaak om grond te vinden voor je besluit. Tegelijkertijd moet die keuze niet in steen gebeiteld staan. Eenmaal zwanger kan je er namelijk heel anders over denken. Als je na jarenlang proberen in een vruchtbaarheidstraject terechtkomt bijvoorbeeld. Of als je ervaring hebt met mensen met het syndroom van Down. Voorafgaand aan prenatale screening heb je altijd een gesprek met je verloskundig zorgverlener. Bespreek je twijfels, maar ook je overtuigingen.” Tot slot benadrukt Nalonya: “Geen onderzoeken doen is ook een optie. We willen als mens vaak veel weten, zeker over je ongeboren kind. Maar weet dat de kans dat je zwanger bent van een gezond kindje eigenlijk heel groot is.”
Bent u zwanger en twijfelt u over het wel of niet doen van een prenatale onderzoeken? Raadpleeg dan de ONVZ Keuzehulp prenatale screening. Na het invullen:
Hulp nodig bij het invullen? Bel dan met onze ZorgConsulenten.
