Bewegen voor je brein: wat zijn de effecten?

‘Op het moment dat mijn benen in beweging komen, komen mijn gedachten op gang’. De 19e-eeuwse filosoof David Henry Thoreau wist het al: bewegen bevordert de creativiteit. Maar hoe werkt dat precies? Wat voor effect heeft sporten op ons brein?

Dat sporten iets positiefs doet voor je brein, is iets wat we al lang weten. Twintig jaar geleden is er een onderzoek bij muizen in tredmolens gedaan, waaruit bleek dat er bij de bewegende muizen meer nieuwe neuronen optraden in de hippocampus – het gebied in de hersenen dat betrokken is bij het opslaan van nieuwe herinneringen. Hoe meer neuronen, hoe beter je zenuwstelsel functioneert. Dat komt door het ‘sporthormoon’ irisine: dit hormoon wordt door je spieren automatisch aangemaakt bij inspanning om je lichaam te beschermen tegen overgewicht en diabetes. Hetzelfde stofje komt ook vrij in je brein, die je hersenen weer helpen bij het verwerken en opslaan van informatie.

6 manieren om effectief te bewegen voor je brein

Wist je dat 3 keer per week 40 minuten wandelen al genoeg is hiervoor? Maar volgens wetenschapsjournalist Bouwe van Straten kun je door te sporten niet alleen je geheugen, maar ook je angsten en creativiteit trainen. En heeft zelfs iedere sport weer een ander effect op ons brein, vertelt hij in een podcast van NPO. ‘Wil je je creativiteit bevorderen, kun je het beste gaan wandelen. Drie keer per week 40 minuten wandelen is al genoeg om de verbinding tussen de verschillende hersengebieden te verbeteren. Hoe beter die verbinding, hoe makkelijker je problemen kunt oplossen op een creatieve manier.’

Het creatieve deel van je hersenen zit in je rechter hersenhelft. In de linker hersenhelft zit je logica, je analytisch vermogen en het vermogen om te begrijpen. De rechter hersenhelft kan verbanden zien en leggen.
Wist je dat je door wandelen de rechterkant van je hersenen activeert? Door te wandelen activeer je dus de rechterkant van de hersenen. Je lichaam is dan beter in staat nieuwe dingen te verzinnen, of juist dingen op een nieuwe manier te benaderen. Wat er namelijk gebeurt, is dat de linkerhelft van je hersenen het intuïtieve en contextuele deel van de rechter hersenhelft aan het aanvullen is. Door deze aanvulling komen de linker- en rechter hersenhelften als het ware weer in balans. Als je een baan hebt waarbij je acht uur op een dag stilzit, wordt de rechterhersenhelft van je hersenen dus bijna niet gestimuleerd.

Elke dag een rondje lopen is dus niet alleen fijn als pauzemoment, het is eigenlijk ook nodig om weer met een frisse blik aan het werk te gaan en beter te kunnen overzien.
Wil je je werkgeheugen, oftewel je kortetermijngeheugen, beter leren trainen? Als je aan je conditie werkt, door bijvoorbeeld hard te lopen of cardio-oefeningen te doen in de sportschool, dan help je je hersenen om afbraak te voorkomen. Er ontstaan minder snel ontstekingen en je grijze massa (het deel dat informatie verwerkt) blijft langer en beter actief. Daarnaast krijgt je immuunsysteem, het deel dat ziektes en beschadigde cellen te lijf gaat, door te sporten een flinke boost.

Wil je je werkgeheugen, oftewel je kortetermijngeheugen, beter leren trainen? Dan kun je het beste bewegen zoals kinderen dat doen: klauteren, in bomen klimmen of apenkooien. Surfen heeft overigens ook datzelfde effect!
Naast het grotere vermogen van creativiteit in de rechter hersenhelft, activeer je bij beweging de prefrontale cortex. Deze cortex zorgt ervoor dat gedachtes op het gebied van stress en negativiteit worden afgeremd. Ook Bouwe van Straten beaamt dat sporten kan helpen bij het aanpakken van je angsten. En dan met name één soort sport. ‘Mensen die bang zijn, kunnen het beste yoga of meditatie doen’, zegt hij. Door te focussen op je ademhaling gaat je energie beter stromen, krijgen je hersenen meer zuurstof en wordt stress gereduceerd. Bouwe: ‘Er zijn onderzoeken waarbij er is gekeken naar het brein van oude yogi’s. Wat bleek? Deze personen hadden het brein van een 25-jarige, terwijl ze véél ouder waren.’
Ben je geen yogi en houd je niet van hardlopen, maar wil je méér doen dan alleen wat wandelen? Investeer dan in een tafeltennistafel, thuis of misschien wel op kantoor (even je baas lief aankijken). Tafeltennis wordt namelijk ook wel eens ‘s werelds beste sport voor de hersenen genoemd. Het verbetert niet alleen je oog-handcoördinatie en je reflexen, je verbrandt er ook calorieën mee, het verbetert je evenwicht en: het houdt je hersenen scherp. Tafeltennis schijnt zelfs therapeutisch te werken voor ouderen die in een vroeg stadium van Alzheimer terechtgekomen. Ook heeft tafeltennis hetzelfde effect bij dementie.
Waarom moet je lichaam wennen aan sport? Over dat blokje omlopen, daar zitten nog wel wat voorwaarden aan vast. Fysieke inspanning traint weliswaar de hersenen om flexibeler te worden in het zoeken naar creatieve oplossingen, maar dat werkt alleen als je lichaam eraan gewend is om actief te zijn. Ben je niet gewend om fysiek actief te zijn, dan versterkt fysieke inspanning je vermogen om creatief na te denken niet. Sterker nog: dan leidt sporten (bij niet-sporters) tot slechtere prestaties in denktaken. Waarom? Omdat je al je energie dan geeft aan de inspanning die sporten kost.